19 Ekim 2022 Çarşamba

LEYLA GENCER

 

Cumhuriyet Gazetesi 8 Mart 1989


Devlet Sanatçısı Soprano Leyla Gencer’in Donizetti Seminerleri

Devlet Sanatçısı Soprano Leyla Gencer, Şubat ayı içinde İstanbul Devlet Opera ve Balesi sanatçıları için iki hafta süren bir “Donizetti” semineri verdi. Bilindiği gibi Leyla Gencer, Tebaldi, Callas, Monserrat Caballe, Beverly Hills, Joan Sutherland gibi ikinci dünya savaşı sonrası müzik dünyasının kalburüstü opera sanatçılarından biridir. İşin garibi, yukarıda sıraladığımız adların hemen hepsi aynı yıllarda dünya sahnelerinde parlamışlardı. 1950-60 ve 70’li yıllarda da süren ünlerini, yaptıkları sayısız plakla tarihe mal eden bu şarkıcılardan sadece biri, Leyla Gencer, asıl dünya çapında ününü 80’li yıllarda, yani artık opera sahnelerinden ayrıldıktan sonra kazandı.

30 yılı aşkın sahne hayatı boyunca hiç stüdyo kaydı yapmayan Leyla Gencer’in sahnede, temsil sırasında yapılmış korsan kayıtları birer ikişer plak olarak piyasaya çıkmaya başlayınca, onu sahnede hiç görmemiş, duymamış olan yeni hayranlar kuşağı oluştu. Hayranlardan bazıları Leyla Gencer efsanesine kendilerini öyle bir kaptırdılar ki Avrupa ve Amerika’daki radyo arşivlerinde Leyla Gencer kayıtları aramaya koyuldular. Buldular da. Böylece hatırı sayılır bir Leyla Gencer diskografisi oluşmaya başladı.

Leyla Gencer’in sanat anlayışındaki en önemli noktalardan biri daima riskli ve zor olanı seçmesiydi. Örneğin Gencer’in bir haftada koskoca bir operayı öğrenip sahneye çıktığı ve müthiş başarı kazandığı artık bilinen öykülerden biridir. 19. Yüzyılda yazılıp, sonradan şarkıcılar açısından çetin zorluklar taşımaları nedeniyle rafa kaldırılmış pek çok operayı 20. Yüzyılda ilk kez Leyla Gencer yeniden canlandırmıştı. Donizetti’nin “Anna Bolena”, “Caterina Cornaro”, “Lucretia Borgia”, “Maria Stuarda”, “Roberto Devereux” operalarındaki kraliçe rollerini canlandırmasındaki üstün başarı sonucu “La Regina Turca”, yani Türk Kraliçesi lakabı takılan Leyla Gencer^, “soprano agilita” ya da “dramatik koloratur” sesler için yazılmış bu zor rolleri müthiş bir ustalık, duyarlık ve dramatik güçle seslendirmişti.

Onu sahne de görmemiş olup da plaklarını ve tek tük de olsa altın değerindeki filmlerine rastlayıp Leyla Gence tiryakisi olanların sayısı hızla arttıkça, onu tanımak, dinlemek, ondan bir şeyler öğrenmek isteyenlerin de sayısı artıyor dünyada.

Leyla Gencer, son yıllarda hem İtalya’da hem de Fransa’da Donizetti, Bellini ve Rossini seminerleri yaptı. Bu seminerleri şimdiye kadar İtalyanca ve Fransızca veren sanatçı, İstanbul’da 30 yıldır ilk kez topluluk karşısında kendi dilinde konuşma yapacağı için önceleri biraz heyecanlıydı. Seminer metinlerini titizlikle Türkçeye çevirdi, bir dostunun yardımıyla metin üzerinde epey çalıştı. Ancak, seminerler sırasında anlaşıldı ki, Leyla Hanım’ın hiç heyecanlanmasına gerek yokmuş. Zira o, Türkçeyi çoğumuzdan daha iyi anlaşılır temizlikte, yeni terimleri, sözcükleri hiç yadırgamadan ve yadırgatmadan çok akıcı bir dille konuşuyor, konuşmasını sık sık anekdotlarla, anılarla süslüyor ve renklendiriyor.

Gencer, Donizetti operalarının müziğini, konularını, karakterlerin işlenişini, karakterlerle müzik arasındaki bağlantıları inceleyip, anlatırken, o denli sarmalayıcı oluyordu ki konu ile hiç ilgisi olmayan biri bile olsanız, sırf Leyla Gencer’in çekiciliğine kapılıp birinci sınıf müzik meraklısı kesilirdiniz.

Leyla Gencer, Donizetti’nin tüm operalarını tek tek incelediği bu seminerlerde, operaların erkek, kadın bütün rollerini açıklamalı, örnekli ve taklitli olarak tanıttı katılanlara. Zaman zaman karşılıklı sohbet havasında süren seminerlerde Leyla Gencer, operamızda görevli sanatçıları da dinleyerek yorum, teknik ve stil konularında onlara yardımcı oldu, büyük bir sabırla bazen tek bir cümle üzerinde uzun uzun durarak en iyi, en doğru yorumu aradı.

Leyla Gencer’in bu seminerleri keşke TRT televizyonu tarafından hiç olmazsa arşiv amacıyla banda alınsaydı. Çünkü müzisyen olalım, olmayalım, hepimizin bu olağanüstü insandan öğreneceğimiz çok şey var.

https://www.youtube.com/watch?v=4kFbgitnQ9k 

1991 TRT Devlet Sanatçısı Leyla Gencer belgeselinde IDOB’da verdiği Rossini seminerinden bir kesit görüntüleniyor.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder