26 Kasım 2011 Cumartesi

Venezuela Gecekondularının Simon Bolivar Ulusal Gençlik Orkestrası

Simon Bolivar Gençlik Orkestrası
“El Sistema”, başının üzerinde doğru dürüst damı, sofrasında ekmeği, ayağında pabucu olmayan, sefalet, suç ve uyuşturucu batağından başka bir geleceğin ufukta görünmediği gecekondu çocuklarını müzikle kurtarmak amacıyla 1975 yılında Venezuela’nın Caracas kentinde başlatılıp bütün ülkeye yayılan idealist bir müzik eğitimi programı. “Sistem”in yaratıcıları toplumun sadece üst-orta sınıfının çocuklarının keman çalabileceği efsanesini yıkmayı başarmışlar. 
José Antonio Abreu
Amatör müzisyen ve iktisatçı José Antonio Abreu tarafından başlatılan “El Sistema” programı, gecekondu çocuklarının ellerine orkestra çalgıları vermekle kalmıyor, onların okula gidebilmeleri için gerekli olan burs ve yol parasını da sağlıyor. Küçük yaştan itibaren şiddet ortamında yaşamaktan başka bir dünya bilmeyen bu çocuklar, teneke mahallerinden çıkıp okullarının kapısından içeri girdiklerinde bir müzik aleti çalarak bambaşka bir dünyaya adım atıyorlar. Venezuela’da yaşayan yarım milyona yakın yoksul çocuk haftanın altı günü saat 14.00’den 18.00’e kadar normal okullarında klasik müzik dersi görüyorlar. “Sistem” anaokulu yaşındaki çocukları birlikte şarkı söyleyerek, çalgı çalarak, dans ederek, resim yaparak müzik dünyasına yöneltiyor. Kimisi dört yaşında keman çalmayı öğrenmeye başlıyor, kimisi ağzında emziğiyle gelip toplu derslere katılıyor. Yaşları büyüdükçe üfleme veya vurmalı çalgılara da yöneltiliyorlar. Trompetiyle veya klarinetiyle “Daha dün annemizin kollarında yaşarken...” şarkısını çalmaya çalışan ufaklık belki akşam teneke mahallesine döndüğünde sofrada ekmek bile bulamayacak ama onu bekleyen parlak bir gelecek olmasının umuduyla yaşayacak.
“Sistem”in bir özelliği de müzik öğrenmenin kollektif bir uğraş olarak algılanması. Çocuklar arasındaki masum rekabet engellenmese de asıl amaç birlikte müzik yaparak takım ruhunun canlı tutulması. Burada amaç en iyi olmak değil, yapabildiğinin en iyisini yapmak ve takımın başarısı için çalışmak.
“El Sistema”, 1975’den bu yana Venezuela toplumunun en alt kademelerinden yetişip dünya çapında müzisyen yetiştiren bir proje olarak Kuzey Amerika ve Avrupa müzik çevrelerinin de ilgisini çekmiş durumda. İlk konserini 11 genç ile 1975 yılında veren Simon Bolivar Ulusal Gençlik Orkestrası, 2006’dan bu yana Edinburgh Festivali, Londra Prom’s Konserleri, Lucerne Festivali, New York/Carnegie Hall’da verdiği konserlerle müzik dünyasında müthiş enerji yüklü bir fırtına estirmiş durumda.


Gustavo Dudamel
 “Sistem”in yetiştirdiği orkestra şefi Gustavo Dudamel, 1981’de doğmuş. 11 yaşında keman çalmaya başlamış, 19 yaşından beri bu orkestrayı yönetmekte. Orkestranın konserlerinin programı Mahler’le başlayıp, Salsa ile bittiğinde hem orkestra üyelerinin hem de dinleyicinin ayağa kalkıp dans ettikleri bir ortam. Enerjisi, neşesi, yeteneği ile ciddi müzik çevrelerinin üzerindeki ölü toprağını silkeleyen Dudamel, 2009’dan itibaren Los Angeles Filarmoni Orkestrası’nın müzik direktörü ama Simon Bolivar Gençlik Orkestrasını hiç terketmeyecek. 


Gustavo Dudamel
 Orkestra’nın Edinburgh Festivali’nde verdiği konserlerden sonra İskoçya Sanat Konseyi, İskoçya’nın yoksul mahallelerinde, Venezuela’nın “Sistem” projesini uygulamaya karar vermiş. Böylece Latin Amerika ülkelerinin bir zamanlar en yoksullarını barındıran Venezuela’da yaratılan bu müzik projesinin, Avrupa’nın sözde refah içindeki bir bölgesinde yaşayan gençleri kurtarmak için benimsenmesi konusunda “kıssadan hisse” çıkarabiliriz diye umuyorum.